Hunderttausende deutsche Bausparer hatten in letzter Zeit unerwartete Post. Aus heiterem Himmel verschickten bekannte Bausparkassen wie LBS, BHW oder Wüstenrot Massenkündigungsschreiben an fleißige Bausparer. Hintergrund ist, dass viele Bausparverträge, obwohl zuteilungsreif, weiterhin wegen der günstigen Zinssätze durch die Bausparer bespart werden und sich das Ganze für die Bausparkassen zu einem gigantischen Minusgeschäft entwickelt.
Dürfen Bausparkassen einfach so kündigen, selbst wenn bspw. in den Allgemeinen Geschäftsbedingungen der Bausparverträge ein einseitiges Kündigungsrecht der Bausparkassen gar nicht geregelt ist?
Häufig berufen sich die Bausparkassen auf die allgemeinen Regelungen bzgl. von Darlehensverträgen im BGB und konkretisierende Gerichtsentscheidungen. Danach ist ein Kündigungsrecht für die Bausparkasse unter bestimmten Umständen gegeben. So urteilten Gerichte, dass ein Bausparvertrag zwar nicht kündbar ist, solange die Auszahlung des Tilgungsdarlehens noch möglich ist und der Bausparer bis dahin seinen vertraglichen Sparpflichten nachkommt. Eine Kündigung durch die Bausparkasse soll aber dann trotzdem möglich sein nach einem Zeitraum von 10 Jahren ab Eintritt der Zuteilungsreife. Dies folge aus § 489 Abs.1 Nr.2 BGB. Beispielsweise, wenn der Bausparvertrag nicht nur zuteilungsreif, sondern die vertragliche Bausparsumme auch vollständig erreicht ist, mag ein gesetzliches Kündigungsrecht seine Berechtigung haben. Die Rechtsprechung tendiert hier also zu einem berechtigten Kündigungsgrund seitens der Bausparkasse.
Anders verhält es sich bei Bauspardarlehensverträgen, welche zwar zuteilungsreif sind, jedoch die vertraglich vereinbarte Bausparsumme noch nicht erreicht ist. Hier dürfte nach der uneinheitlichen Rechtsprechung ein Kündigungsrecht der Bausparkasse noch nicht gegeben sein, da die vereinbarten Vertragsziele noch nicht erfüllt sind. Hier mag sich ein Widerspruch gegen die Kündigung gegenüber der Bausparkasse lohnen. Schließlich ist es möglich, auch nach Zuteilungsreife den Bausparvertrag weiter zu sparen und die Rechte aus der Zuteilungsreife später geltend zu machen.
Rechtsanwalt und Fachanwalt für Bank- und Kapitalmarktrecht Dr. Thomas Schulte und Team von der Kanzlei Dr. Schulte und sein Team Rechtsanwälte mbB, der mit seinem Team eine Vielzahl von Bausparern betreut, meint dazu: „Die aktuelle Niedrigzinsphase auf dem Geldmarkt hat für Investoren und Anleger sowie Darlehensnehmer und Banken unterschiedliche Auswirkungen. Für die Bausparkassen, die dem Bausparwilligen einen im Vergleich zur gegenwärtigen Lage auf dem Geldmarkt attraktiven Zins geboten haben, ist die Lage nicht wirtschaftlich. Deshalb versuchen die Bausparkassen in letzter Zeit verstärkt, unwirtschaftliche und damit unliebsame Bausparverträge loszuwerden. Sie wollen nicht als Ersatz für anderweitig nicht lukrative Geldanlagen dienen. Unter bestimmten Umständen kann eine Kündigung auch rechtmäßig sein. Jedoch dürfen sich die Bausparkassen auch nicht über geltendes Recht und die vertraglichen Grundlagen des Bausparvertrages hinwegsetzen. Verstärkt registrieren wir, dass sich Bausparkassen bei zuteilungsreifen Verträgen, bei denen jedoch die vertraglich vereinbarte Bausparsumme noch nicht erreicht ist, über die geltende Rechtsprechung hinwegsetzen und trotzdem eine Kündigung gegenüber dem Bausparer erklären.“
„Viele Mandanten berichten uns, dass sie unsicher sind, wie auf die Kündigung der Bausparkasse zu reagieren ist. Es könnte ratsam sein, seinen Bausparvertrag durch eine qualifizierte Fachanwaltskanzlei überprüfen zu lassen, inwieweit ausgesprochene Kündigungen gültig sind oder angegriffen werden können. Häufig ist mit Bausparkassen auch im Rahmen einer Kulanzregelung eine einvernehmliche Lösung vorstellbar“, sagt Fachanwalt Dr. Schulte.
In Zukunft ist zu erwarten, dass sich diese Problematik noch verstärkt, da gerade in Deutschland, dem „Bausparer-Land“, 100.000-fach auf das in anderen europäischen Ländern völlig unbekannte Prinzip „Bausparen“ jahrelang vertraut worden ist. Es zeigt sich wieder einmal, dass bei wirtschaftlich schwierigen Rahmenbedingungen durch Unternehmen kreative Wege gefunden werden, sich aus den Verpflichtungen zu befreien. Jedoch ist zuzugeben, dass auch aus Sicht der Bausparkassen hier dringender Regelungsbedarf gegeben ist. Denn das Ziel, dem Bausparer durch attraktive Zinsgarantien das Bauen zu ermöglichen, hilft auch den meist hinter den Bausparkassen stehenden Großbanken, ist doch bei niedrigen Zinsen die Attraktivität für Darlehen mit langfristigen Zinsbindungsfristen und damit interessanten Zinskonditionen für Banken auch ein erhebliches Potential gegeben.
„Ein möglicherweise teurer Rechtsstreit mit einer Bank oder Bausparkasse steht meist nicht im Interesse des bauspar- und finanzierungswilligen Häuslebauers. Allerdings sollte eine langjährige prozessuale Auseinandersetzung auch im Einzelfall sorgfältig geprüft werden, um das Für und Wider sowie das Prozessrisiko sorgsam abzuwägen. Gegebenenfalls sollte in Zweifelsfällen anwaltlicher Rat gesucht werden“, sagt Rechtsanwalt Dr. Schulte von der Kanzlei Dr. Schulte & Partner Rechtsanwälte mbB aus Berlin.
For our international clients essential information of the press release in English:
Hundreds of thousands of German savers had unexpected post lately. Home loan Companies such as LBS, BHW or Wüstenrot sent letters to diligent savers informing them about the termination of their contracts. The background is that many contracts are a disadvantage to the companies due to the high interest rates. But is the termination of these contracts possible or a breach of contract in regard of the terms and conditions of savings contracts ?
Masowe wypowiedzenia umów oszczędnościowo – budowlanych przez oszczędnościowe kasy budowlane – zdezorientowani klienci
Setki tysięcy osób oszczędzających na podstawie umowy oszczędnościowo – budowlanej w ostatnim czasie otrzymali niespodziewanie pocztę. Znienacka kasy oszczędnościowo – budowlane takie jak: LBS, BHB, Wüstenrot przesłały wypowiedzenia umów oszczędnościowo – budowlanych. Powodem jest, że wiele umów oszczędnościowo -budowlanych mimo, że osiągnięto już pułap gdzie umożliwione jest podjęcie kredytu w skutek wymagań instytucji kredytowej nadal z powodu korzystnych odsetek są wykorzystane do dalszego oszczędzania, co staje się dla kas oszczędnościowo ¬- budowlanych nierentowne. Jednak czy kasy oszczędnościowo – budowlane mogą tak po prostu wypowiedzieć umowę, nawet wtedy, kiedy nie jest przewidziane w ogólnych warunkach umowy oszczędnościowo – budowlanej jednostronne wypowiedzenie przez kasę oszczędnościowo – budowlaną?
Często kasy oszczędnościowo – budowlane powołują się na ogólne regulacje związane z umową pożyczki w kodeksie cywilnym czy na szczególne orzeczenia Sądu. Tutaj wypowiedzenie przez kasy oszczędnościowo – budowlane jest pod pewnymi warunkami możliwe. Sądy zdecydowały tutaj, że umowa oszczędnościowo – budowlana wprawdzie nie może zostać wypowiedziana dopóki wypłacenie pożyczki amortyzacyjnej jest jeszcze możliwe i osoba oszczędzająca wypełniała swoje obowiązki wynikające z umowy oszczędnościowo – budowlanej. Wypowiedzenie może być jednak możliwe przez oszczędnościową kasę budowlaną, wtedy kiedy minie 10 lat od momentu kiedy jest umożliwione podjęcie kredytu w skutek spełnienia wymagań instytucji kredytowej. Takie prawo wywodzi się z § 489 I nr. 2 BGB (bürgerliches Gesetzbuch – niemiecki kodeks cywilny). Na przykład kiedy umowa oszczędnościowo – budowlana jest już spełniona i jest już umożliwione podjęcie kredytu oraz umowna suma oszczędnościowo – budowlana jest już w pełni uzyskana, ustawowe prawo do wypowiedzenia umowy może być tutaj uzasadnione. Orzecznictwo wykazuje tendencję do potwierdzenia zasadności wypowiedzenia poprzez kasę oszczędnościowo budowlaną umowy.
Inaczej sprawa przedstawia się przy umowach pożyczki budowlanej, które w prawdzie znajdują się w stadium kiedy umożliwione jest podjęcie kredytu, jednak umownie ustalona suma oszczędności budowlanej nie została jeszcze osiągnięta. Orzecznictwo w tej kwestii jest niezgodne, jednak wykazuje zasadniczo tendencję w tę stronę, że kasa oszczędnościowo – budowlana nie ma jeszcze w tym momencie prawa do wypowiedzenia umowy, ponieważ ustalone umownie cele umowy nie zostały jeszcze osiągnięte. Tutaj jest jeszcze możliwe, że po osiągnięciu momentu kiedy umożliwione jest podjęcie kredytu, dalej oszczędzać i wykorzystać prawa związane z możliwością podjęcia kredytu w późniejszym czasie.
Rechtsanwält Kim Oliwer Kliwehagen z Kancelarii Dr. Schulte und sein Team Rechtsanwälte mbB, który ze swoim zespołem prowadzi wiele spraw związanych z umową oszczędnościowo budowlaną komentuje:
„Aktualnie niska stopa procentowa na rynku pieniężnym ma różne skutki dla inwestorów jak i kredytobiorców czy banków. Dla kas oszczędnościowo budowlanych, które osobom oszczędzającym w porównaniu z aktualnym stanem na rynku pieniężnym zaproponowały w ramach umowy bardzo atrakcyjną stopę procentową, sytuacja nie jest rentowana. Dlatego kasy oszczędnościowo budowlane w ostatnim czasie próbują pozbyć się nierentownych i niekorzystnych umów oszczędnościowo budowlanych. W niektórych wypadkach takie wypowiedzenie może być też zasadne. Jednak kasy oszczędnościowo budowlane nie mogą przekraczać danego prawa oraz uprawnień wynikających z umowy oszczędnościowo budowlanej. Coraz częściej zauważamy, że kasy oszczędnościowo budowlane po osiągnięciu możliwości podjęcia kredytu przez oszczędzającego, jednak jeszcze w momencie kiedy nie została uzyskana jeszcze suma oszczędności budowlanej ustanowiona w umowie, nie zważają na orzecznictwo sądów i mimo to wypowiadają umowy wobec oszczędzających w kasach oszczędnościowo budowlanych”.
