Änderungen im Bankenrecht – die sog. „Anti-Wuchernovelle“ soll Verbraucher auf dem polnischen Schnellkreditmarkt schützen – Polen als Vorreiter: kann damit die Reputation in das Vertrauen der angeschlagenen Finanz- und Bankenwelt international gestärkt werden?
Das Projekt der polnischen Regierung vom 24.03.2015 zur Änderung des Bankenrechts und anderer Gesetze sieht eine Reihe von Veränderungen zum Schutz der Kunden von Finanzgesellschaften, vor allem der Verbraucher, und die Verstärkung des Gerichtsbarkeitssystems im Bereich des Kundenschutzes vor. Die neuen Vorschriften sollen vor allem die Gesellschaften betreffen, deren Geschäftszweig nicht genehmigungspflichtig ist. Die Reform soll die Identifikation der Gesellschaften erleichtern, die ihre Tätigkeit unredlich ausführen, und in der Konsequenz diese aus dem Finanzmarkt eliminieren. Dies soll zur Glaubwürdigkeit des Finanzsektors beitragen.
„Anti-Wuchernovelle – Anti-Schattenbankennovelle“ – Was rollt auf den Finanzmarkt zu, wer profitiert?
Rechtsanwältin Patrycja Mika, Expertin für Polnisches Recht der Kanzlei Dr. Schulte und sein Team Rechtsanwälte mbB kommentiert: „Die Novelle wird bereits inoffiziell als die ‚Anti-Wuchernovelle‘ oder die ‚Anti-Schattenbankennovelle‘ bezeichnet. Eines der Hauptziele der Reform betrifft die Limitierung der Kosten des Verbraucherdarlehens, vor allem im Bereich der Mikrodarlehen. Die vorgesehenen Kostenlimits können sich auf die Rentabilität der Mikrodarlehen auswirken und somit diesen Geschäftszweig langsam eliminieren. Auswirkungen werden spürbar bei der Vergabe von Darlehen über kleinere Beträge verbunden mit einer kürzeren Laufzeit und limitierten Kosten kann dies dazu führen, dass sich solche Darlehen ganz einfach nicht mehr lohnen werden.“
Die wichtigsten Änderungen der Novelle fasste Rechtsanwältin Mika im Rahmen des Seminars in den Berliner Räumlichkeiten der Kanzlei Dr. Schulte und sein Team Rechtsanwälte mbB zum Thema „Aktuelles im Bankenrecht“ zusammen.
Die Ausweitung der Befugnisse der polnischen Finanzdienstleistungsaufsicht auf alle Bereiche des Finanzsektors zur Führung von Aufklärungsverfahren gegenüber Rechtsträgern, die verdächtigt werden, eine Finanzdienstleistung ohne die erforderliche Genehmigung anzubieten.
Die Finanzdienstleistungsaufsicht soll zur Führung von Aufklärungsverfahren berechtigt werden, um erforderliche Informationen zu erhalten, ob eine Grundlage besteht für die Mitteilung über den Verdacht der Begehung einer Straftat. Welche Voraussetzungen müssen geschaffen werden?
• Die Verhinderung des Aufklärungsverfahrens soll mit Strafen geahndet werden – mit einer Freiheitsstrafe von bis zu vier Jahren oder einer Geldstrafe bis 500.000 Zloty (ca. 125.000 Euro).
• Das Projekt sieht auch eine Erhöhung von Strafen für die Führung von Bankgeschäften ohne die erforderliche Erlaubnis vor. – Sie soll von den aktuellen drei auf fünf Jahre Freiheitsstrafe erhöht werden, die Geldstrafe wird auf 10 Millionen Zloty (ca. 2,5 Millionen Euro) erhöht.
Pflichten und Anforderungen an Gesellschaften, die Verbraucherdarlehen anbieten
Die Anforderungen sollen vor allem den Bereich der Darlehen umfassen, d. h. Darlehen aus eigenen Finanzmitteln. Das polnische Recht unterscheidet hier strikt zwischen Darlehen und Krediten. Bei Krediten werden die Finanzmittel nicht aus eigenen Mitteln der Gesellschaft gewährt, hingegen müssen bei Darlehen diese Mittel aus dem Kapital der darlehensgewährenden Gesellschaft stammen.
(näheres hierzu unter: https://www.dr-schulte.de/rechtsgebiete/261-anlegerschutz-international/2859-schattenbanken-in-polen-das-wachsende-business-kreditinstitute-ohne-finanzaufsicht)
Die Novelle sieht für Gesellschaften, die Verbraucherdarlehen anbieten, folgende Anforderungen vor:
• Es muss sich dabei stets um eine Kapitalgesellschaft handeln, wobei das Kapital mindestens 200.000 Zloty betragen muss.
• Zusätzlich muss die Quelle des Kapitals übersichtlich dargestellt werden, und darf nicht aus Fremdmitteln stammen (z. B. Kreditdarlehen).
• Personen, die in der Geschäftsführung, Vorstand, Aufsichtsrat, Revisionskommission oder als Prokuristen tätig sind, müssen durch die Vorlage eines Führungszeugnisses ihre Straflosigkeit nachweisen.
Kürzung der Darlehenskosten! – Einführung der maximalen Zinshöhe für Verzugszinsen als auch für Zinseszinsen
Ein wesentlicher Punkt der Novelle ist wohl die Limitierung der Kreditkosten, darunter die Kosten der Zinsen. Das Projekt sieht vor, dass die Verzugszinsen das 6-Fache der Höhe des Lombardkredites der polnischen Nationalbank nicht überschreitet. Des Weiteren dürfen die weiteren Kreditkosten 25 % der gesamten Höhe des Verbraucherkredits und 35 % der gesamten Kredithöhe p. a. nicht überschreiten.
Priorität: Stärkung des Verbraucherschutzes
Das Hauptziel der Reform sieht vor allem den Schutz von Verbrauchern im Rahmen von Krediten und Darlehen vor.
„Natürlich besteht hier auch die Furcht, dass Gesellschaften, die bereits auf dem Markt der Mikrodarlehen tätig sind, wohl den Absatzmarkt verlieren, weil sie entweder die neuen Anforderungen des Gesetzes nicht erfüllen werden oder die fehlende Rentabilität von solchen Darlehen sie zu einer Liquidation zwingt. Dies kann natürlich auch verursachen, dass Kredite oder Darlehen für einen großen Teil der Bevölkerung schwerer zu erhalten sein werden. Es besteht auch das Risiko der Erweiterung des grauen Marktes. Auf der anderen Seite aber verbleiben auf dem Markt zuverlässige und redliche Gesellschaften, die die Anforderung erfüllen. Die klaren und transparenten Vorschriften zu den Kostenlimits führen zu einer Sicherheit unter den Verbrauchern, was wiederum zu einer Erhöhung des Interesses an Mikrodarlehen führen kann“, fasst Rechtsanwältin Patrycja Mika mögliche Konsequenzen der Novellierung zusammen.
Pressekontakt/ViSdP:
Dr. Schulte und sein Team Rechtsanwälte mbB
vertreten durch die Partner
Dr. Thomas Schulte, Dr. Thomas Schulte und Team, Dr. Thomas Schulte und Team
Malteserstraße 170/172
12277 Berlin
Sofortkontakt unter 030 – 22 19 22 010 und dr.schulte@dr-schulte.de
Zusammenfassung auf Polnisch:
Obniżenie kosztόw pożyczki! Nowela antylichwiarska – poprawa bezpieczeństwa konsumentów na rynku mikropożyczek
Rządowy projekt z dnia 24 marca 2015 roku Ustawy o zmianie Ustawy-prawo bankowe, Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw, przewiduje szereg zmian w dziedzinie ochrony klientów instytucji finansowych, zwłaszcza konsumentów, uszczelnienie oraz wzmocnienie systemu jurysdykcji dotyczącej ich ochrony. Nowe przepisy w szczególności mają dotyczyć podmiotów działających w sferze nie objętej obowiązkiem uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności finansowej oraz ułatwiać identyfikację instytucji nierzetelnie wykonujących działalność i w konsekwencji eliminować ich z rynku usług finansowych. Pozwoli to utrzymać i zachować standardy wiarygodności rynku finansowego. Rechtsanwältin Patrycja Mika z kancelarii Dr. Schulte und sein Team Rechtsanwälte mbB komentuje: „Nowela została potocznie nazwana nowelą antylichwiarską, gdyż jednym z głównych jej celów jest limitowanie całkowitych kosztów kredytu konsumenckiego, szczególnie w dziedzinie mikropożyczek. Projektowane limity kosztów stałych jak i kosztów ryzyka ponoszonych przez pożyczkodawców mogą odbić się na rentowności udzielania takich pożyczek i tym samym na sporym już w Polsce rynku mikropożyczek. Udzielanie pożyczek na niewielkie kwoty i na krótki okres czasu w połączeniu z limitami na koszty może spowodować, że takie pożyczki po prostu nie będą się opłacać”. Najważniejsze planowane zmiany omawiała Rechtsanwältin Mika na seminarium kancelarii Dr. Schulte und sein Team w temacie „ Aktualności w prawie bankowym”.
Rozszerzenie uprawnień Komisji Nadzoru Finansowego na wszystkie sektory rynku finansowego do prowadzenia postępowania wyjaśniającego wobec podmiotów w stosunku do których zachodzi podejrzenie, że wykonują działalność bez zezwolenia.
Komisja Nadzoru Finansowego ma zostać uprawniona do uzyskania niezbędnych informacji, do ustalenia, czy istnieją podstawy do złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnieniu przestępstwa. Za udaremnianie lub utrudnianie przeprowadzania czynności w postępowaniu wyjaśniającym projekt Ustawy przewiduje stosowne kary – ograniczenie wolności, pozbawienie wolności do 2 lat lub grzywna do 500 tys. zł. Projekt przewiduje również podwyższenie kary za prowadzenie działalności bankowej bez wymagalnego zezwolenia: ma ona być podwyższona z obecnych 3 do 5 lat. Wysokość grzywny również wzrośnie do 10 mln zł.
Wprowadzenie wymogów dla firm prowadzących działalność polegającą na udzielaniu kredytów konsumenckich (instytucji pożyczkowych).
Wymogi te mają dotyczyć udzielania pożyczek, tj. środków finansowych z własnych środków. Proponuje się, aby takie przedsiębiorstwa miały formę organizacyjno prawną spółki kapitałowej z kapitałem zakładowym wynoszącym co najmniej 200 tys. zł. Dodatkowo środki na ten kapitał nie będą mogłyby być przejęte przez spółkę (np. kredyt, pożyczka lub emisja obligacji) lub pochodzić ze źródeł nieudokumentowanych. Osoby wchodzące w skład Zarządu, Rady Nadzorczej lub Komisji Rewizyjnej oraz Prokurenci muszą wykazać się niekaralnością za przestępstwa tj. przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierów wartościowych, przestępstwa skarbowe oraz oszustwa.
Cięcie kosztόw pożyczki! Wprowadzenie maksymalnej wysokości odsetek za opóźnienie w opłacie oraz odsetek od odsetek
Jednym z najistotniejszych punktów noweli dla konsumentów będzie zapewne ograniczenie kosztów kredytu, w tym wysokości odsetek. Projekt przewiduje przyjęcie zasady, że wysokość odsetek za opóźnienia nie może przekroczyć sześciokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Projekt przewiduje, aby koszty pozaodsetkowe kredytu nie mogły przekroczyć wartości sumy na którą się składają: 25 % całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego, 35% całkowitej kwoty tego kredytu w stosunku rocznym.
Cel najwyższy – ochrona konsumenta
Ustawa ma przede wszystkim na celu ochronę konsumentów w dziedzinie kredytów i pożyczek. „Oczywiście istnieje tutaj również obawa, że przedsiębiorstwa działające na rynku mikropożyczek upadną bądź zostaną zlikwidowane, ponieważ albo nie będą spełniały wymogów i nie zostaną dopuszczone do prowadzenia takiej działalności bądź zdecydują się na zamknięcie przedsiębiorstwa z powodu braku rentowności wykonywania takich usług. Może to spowodować, że kredyty i pożyczki będą trudniej dostępne. Istnieje też ryzyko wzrostu szarej strefy. Z drugiej strony na rynku pozsotaną rzetelne przedsiębiorstwa spełniające wymogi, zaś jasne i przejrzyste przepisy mogą spowodować większe zainteresowanie i pewność konsumentów i w związku z tym nawet wzrost popytu na mikropożyczki” podsumowuje Rechtsanwältin Mika.